1. Do wyrobów akcyzowych poza wyrobami węglowymi i gazowymi zalicza się:
– alkohol,
– samochody osobowe,
– tytoń,
– energia elektryczna,
– oleje smarowe.
2. Podmioty – w obrocie węglem lub gazem występują dwa rodzaje podmiotów:
– finalny nabywca węglowy/finalny nabywca gazowy (FNW/G),
– pośredniczący podmiot węglowy/pośredniczący podmiot gazowy (PPW/G),
3. Przedmiot opodatkowania – przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:
– sprzedaż na rzecz finalnego nabywcy,
– WNT, import, użycie przez finalnego nabywcę,
– użycie przez podmiot pośredniczący.
Za sprzedaż uważa się również: zamiany, darowizny, przekazania na potrzeby reprezentacji i reklamy, przekazania na potrzeby prywatne własne oraz pracowników, wspólników itp., zużycie na potrzeby własnej działalności gospodarczej.
Opodatkowanie występuje tylko na końcowym etapie obrotu, tj. sprzedaży ostatniemu nabywcy (finalnemu nabywcy).
Sprzedawca ma obowiązek ustalenia rodzaju nabywcy: czy jest to finalny nabywca czy też podmiot pośredniczący.
4. Podatnik
Podatnikiem jest podmiot wykonujący czynności podlegające akcyzie lub u którego zaistniał określony stan faktyczny pociągający za sobą opodatkowanie akcyzą. Najczęściej będzie to podmiot pośredniczący.
5. Obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy powstaje z dniem wydania wyrobu, a jeżeli wydanie będzie udokumentowane fakturą, to obowiązek powstaje z dniem wystawienia faktury nie później niż w ciągu 7 dni od wydania.
6. Zgłoszenie rejestracyjne i powiadomienie
Podatnik dokonuje zgłoszenia rejestracyjnego przed pierwszą czynnością podlegającą opodatkowaniu akcyzą lub przed pierwszym użycie wyrobu akcyzowego.
Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy/gazowy ma obowiązek powiadomienia o tym urząd celny przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej jak i poinformowaniu o zaprzestaniu działalności jako pośredniczący podmiot węglowy/gazowy.
Urząd celny bezzwłocznie potwierdza przyjęcie powiadomienia.
7. Deklaracje i zapłata akcyzy
Podatnik ma obowiązek składania deklaracji oraz obliczania i wpłaty akcyzy do 25 każdego drugiego miesiąca po powstaniu obowiązku podatkowego.
8. Zwolnienia dla wyrobów węglowych
Występuje dwa rodzaje zwolnień:
a) przedmiotowe, do których zaliczymy:
– produkcję energii elektrycznej,
– produkcję łączna energii cieplnej i elektrycznej,
– produkcję wyrobów energetycznych,
– do napędu pociągów,
– w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie,
– w procesach mineralizacji, elektrolitycznych i metalurgicznych,
– straty, gdy nie ustalono zużycia na cele inne niż zwolnione,
– gdy wdrożono systemy w zakresie ochrony środowiska.
b) podmiotowe, do których zaliczamy:
– gospodarstwa domowe,
– administracja publiczna,
– szkoły,
– żłobki,
– podmioty lecznicze,
– domy pomocy społecznej.
c) warunki zwolnienia:
Warunkiem zwolnienia jest wystawienie dokumentu dostawy lub faktury , które zawierają takie elementy jak:
– pozycję CN,
– ilość w kg,
– przeznaczenie,
– podpis finalnego nabywcy potwierdzający nabycia na określone cele.
Podmioty wystawiające dokumenty dostawy wyrobów węglowych mają obowiązek sporządzania kwartalnych zestawień wystawionych dokumentów dostawy i przekazywania jednego egzemplarza zestawienia do urzędu celnego do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale. Zestawienie powinno być prowadzone na bieżąco przez podatnika w miejscu dokonywania wydań wyrobów węglowych.
9. Zwolnienia dla wyrobów gazowych:
Zwolnienia dotyczące wyrobów gazowych są podobne jak w przypadku wyrobów węglowych. Z tym, że warunkiem stosowania tych zwolnień jest określenie w umowie zawartej między sprzedawcą a nabywcą, że wyroby te będą zużyte do wymienionych celów (nie ma obowiązku wystawiania dowodu dostawy).
Jedynie w przypadku sprzedaży gazu ziemnego dla gospodarstw domowych warunkiem zwolnienia, gdy przekroczono ilości roczne 8.000 m3 (10.600 m3) jest oświadczenie nabywcy, że nie używał tych wyrobów na inne potrzeby niż prowadzenie gospodarstwa domowego. W przypadku nieprzekroczenia podanych limitów nie ma obowiązku, ani przekazanie oświadczenia, ani określenia w umowie celów.
10. Stawki
a) dla wyrobów węglowych stawka wynosi 1,28 zł/GJ, Przy czym przyjmuje się, że węgiel posiada wartość opałową odpowiednio:
węgiel kamienny (CN 2701) – 23,8 GJ/T (30,46 zł/T),
węgiel brunatny (CN 2702) – 8,6 GJ/T (11 zł/T),
koks (CN 2704) – 27,5 GJ/T (35,20 zł/T),
b) dla wyrobów gazowych stawka wynosi 1,28 zł/GJ.
11. Obowiązki ewidencyjne:
Pośredniczący podmiot dokonujący sprzedaży na rzecz finalnego nabywcy prowadził ewidencję wyrobów węglowych/gazowych. Ewidencja powinna zawierać :
– ilość w kg wg CN,
– nazwę i adres nabywcy,
– datę sprzedaży i datę wydania wyrobów finalnemu nabywcy,
– datę wystawienia dowodu dostawy,
– nr dokumentu.
Ewidencję należy prowadzić miesięcznie wg kodów CN i powinno się w niej ujmować następujące czynności:
– sprzedaż dla finalnego nabywcy,
– użycie wyrobów w ramach zwolnień,
– użycie wyrobów w celach niezwolnionych.
W ewidencji ujmuje się zarówno sprzedaż opodatkowaną akcyzą, jak również zwolnioną z akcyzy.